شرکت کنندگان در بیانیه پایانی نخستین اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی که روزهای دوشنبه و سه شنبه در سالن اجلاس سران برگزار شد، تأکید کردند: دشمنان اسلام با توجه به نقش محوری رسول اکرم(ص) در وحدت نظر تمام مسلمانان، در تلاش هستند تا با توهین‌های مکرر به ساحت ایشان از آن پیامبر عظیم‌الشأن قداست‌زدایی کنند. همچنین نهادسازی و ایجاد ساز و کارهای تعامل بین علما و راه‌اندازی شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی بین اندیشمندان مسلمان جهت معرفی و دفاع از چهره واقعی و منور اسلام از دیگر راه کارهای مهم در این اجلاس عنوان شد.
 
علمای شرکت کننده با بیان اینکه نقش و جایگاه کشورهای اسلامی در نهادها و سازمان‌های بین‌المللی در حال حاضر متناسب با توانمندی‌ها و ظرفیت‌های عظیم این کشورها نیست، تأکید کردند: بر این اساس، جوامع اسلامی برای تضمین دستیابی به حقوق بین‌المللی خود باید نقش فعال‌تری در این نهادها و سازمان‌ها ایفا کنند.
 
همچنین علمای جهان اسلام در این بیانیه با اشاره به اینکه مقابله با مذاهب و رویکردهای فکری افراط‌گرایانه و یا تفریط‌گرایانه مغایر با کتاب و سنت امری ضروری است، تصریح  کردند: همچنان که افراط جایز نیست، تفریط در برابر تبلیغات شبهه‌انگیز نیز قابل پذیرش نیست و بایستی ضوابط مزبور به منظور حفظ شایسته نام اسلام مورد توجه قرار گیرد.
 
متن کامل بیانیه پایانی اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی به شرح زیر است:
 
بسم الله الرحمن الرحیم
 
و الصلاة و السلام علی الرسول الاعظم محمد النبى الأمین و آله الطیبین الطاهرین و صحبه الکرام المیامین
 
قال الله تعالی: الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَیَخْشَوْنَهُ وَلَا یَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَکَفَی بِاللَّهِ حَسِیبًا
 
گسترش موج بیداری اسلامی و تحولات اخیر جهان اسلام نوید بخش مرحله تازه‌ای از حیات سیاسی و اجتماعی امت اسلامی است. با توجه به نقش بنیادین علمای دینی به عنوان رهبران هدایتگر مردم که رسالت گسترش آگاهی در بین مسلمانان را بر دوش داشته و از حریم دین حنیف دفاع می‌کنند، با تصمیم مجمع جهانی بیداری اسلامی، نخستین اجلاس علما و بیداری اسلامی با شعار «پیش به سوی نوسازی تمدن اسلامی» در روزهای ١٩- ١٨ جمادی‌الثانی ١٤٣٤هجری قمری برابر با ١٠-٩ اردیبهشت ماه١٣٩٢ هجری شمسی و مطابق با ٣٠- ٢٩ آوریل ٢٠١٣ میلادی با حضور بیش از ٧٠٠ نفر از علما و اندیشمندان فعال در عرصه بیداری اسلامی از سراسر جهان در تهران برگزار شد و طی آن آخرین تحولات جهان اسلام، فرصت‌ها و چالش‌ها و چشم‌انداز جنبش بیداری اسلامی و نیز نقش و رسالت علمای امت مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت. اجلاس با بیانات روشنگر و راهگشای حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدظله العالی) رهبر معظم انقلاب اسلامی افتتاح شد.
 
در این اجلاس کمیسیون‌های شش‌گانه تخصصی به شرح زیر تشکیل شد:
 
- کمیسیون شماره ١ : بنیان‌های نظری بیداری اسلامی
 
- کمیسیون شماره 2: نقش علما در بیداری اسلامی
 
- کمیسیون شماره 3: علما، فرصت‌ها و چالش‌ها در جهان اسلام
 
- کمیسیون شماره 4: نظام حکومتی مطلوب در اسلام
 
- کمیسیون شماره 5: آینده جهان و جایگاه امت اسلامی در آن
 
- کمیسیون شماره ٦: رسول اکرم (ص) محور امت اسلام
 
شرکت‌کنندگان ضمن ابراز خرسندی از توفیقات جنبش بیداری اسلامی و توجه به فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو، در نشست‌های عمومی و کمیسیون‌های تخصصی بر موارد زیر توافق و تأکید کردند:
 
1) رسول گرامی اسلام(ص) به عنوان انسان کامل و برترین مخلوق خداوند به مصداق آیه شریفه لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ موهبتی عظیم و اسوه‌ای حسنه برای تمامی مسلمانان به شمار می‌آید. بر این اساس محبت، تأسی و اقتدا به آن حضرت باید محور وحدت امت اسلامی و سیره اخلاقی و حکومتی ایشان مبنای الگوسازی برای بنیان‌گذاری تمدن نوین اسلامی قرار گیرد.
 
2) بیداری اسلامی ریشه در اسلام ناب محمدی(ص) و حضور میلیونی مردم داشته و اقامه ارزش‌های دینی، احیای هویت و تمدن اسلامی و برپایی عدالت اجتماعی از مهمترین تقاضاها و اهداف آن است. همچنین نفی استبداد داخلی و تأکید بر حاکمیت مردم، رهایی از وابستگی و مقابله با سلطه بیگانگان سرلوحه اهداف جنبش بیداری اسلامی قرار دارد.
 
3) جنبش عظیم و افتخارآفرین بیداری اسلامی در سال‌های اخیر نتیجه قرن‌ها فداکاری و مجاهدت علما و مجاهدانی است که بی‌وقفه به آبیاری این شجره طیبه پرداخته‌اند. احیاگران و مصلحان دینی در چند قرن اخیر از جمله سید جمال‌الدین اسدآبادی، امام حسن البنا، علامه اقبال لاهوری، شیخ محمد عبده، عبدالقادر جزائری، شیخ شامل داغستانی، محمد سنوسی، سعید نورسی، آیت‌الله کاشانی، شیخ عزالدین قسام، سید اسماعیل بلخی، ابوالعلا مودودی، امام موسی صدر، آیت الله سید محمد باقر صدر، امام خمینی، آیه‌الله‌العظمی خامنه‌ای و دیگران چهره‌های درخشانی هستند که راه و اندیشه آنها باید همواره به نسل‌های بعدی انتقال داده شود.
 
4) وظیفه خطیر علما و اندیشمندان جهان اسلام در شرایط کنونی تبیین ابعاد نظری و بنیان‌های قرآنی، روایی و فقهی بیداری اسلامی، اشاعه اهداف و آرمان‌های اصیل آن و مقابله با هر اندیشه‌ افراطی‌ و یا تفریط‌گرایانه‌ای است که در پی به انحراف کشاندن این حرکت مردمی است. این امر تنها در سایه اجتهاد و جهاد مستمر در امکان‌پذیر خواهد بود.
 
5) علمای اسلامی باید ضمن مقابله با تحجر و سطحی‌نگری، به منظور تربیت نسل جدید و ایجاد روحیه خودباوری علمی و اعتماد به نفس در آنان و همچنین پاسخ‌گویی به شبهات، نیازها و تقاضاهای جدید جوامع اسلامی، به ویژه نیازهای جوانان و زنان که نقش تعیین‌کننده‌ و مؤثری در شکل‌گیری روند جنبش بیداری اسلامی داشته‌اند، توجه مضاعفی به تزکیه نفس و روزآمدسازی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های علمی داشته باشند.
 
6) بدون تردید وحدت رمز پیروزی و مایه رشد و تعالی و تفرقه مهمترین عامل شکست حرکت امت اسلامی است. رهبران مذاهب، فرق و جریان‌های اسلامی ضمن پذیرش اختلافات فکری و عقیدتی، که به نوبه خود می‌تواند عامل رشد جوامع اسلامی باشد، نباید اجازه دهند که این اختلافات به تعارضات سیاسی، جنگ و برادرکشی، که خواسته دشمنان دین است، تبدیل شود. «‏وَلاَ تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ»
 
7) تکفیر، تفسیق و وارد ساختن اتهام شرک و بدعت به مسلمانان دیگر و اهانت به مقدسات آنان موجب سوء استفاده دشمنان اسلام و افزایش دشمنی و اختلاف بین برادران دینی می‌شود. علمای مذاهب مختلف اسلامی باید با ترویج فرهنگ تعامل و مدارا همگان را به میانه‌روی و گفت‌وگو دعوت کرده و با استفاده از نهادهای مرتبط با تقریب مذاهب، به اصلاح نگرش نسبت به مذاهب مختلف اسلامی بپردازند. پیروان تمامی مذاهب اسلامی باید بر اساس آیه شریفه" ادْعُ إِلِى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ " گفت‌وگوی منطقی و اخلاقی با دیگران را سرلوحه رفتار خود قرار دهند.
 
8) شرکت‌کنندگان در کنفرانس مسئله فلسطین را مهمترین دغدغه و موضوع محوری جهان اسلام دانسته و ضمن محکوم کردن تلاش استکبار جهانی برای تغییر این اولویت، تعلق سرزمین فلسطین از بحر تا نهر به فلسطینیان و ادامه پشتیبانی همه جانبه از مقاومت اسلامی فلسطین و نفی هرگونه سازش را مورد تأکید قرار می‌دهند.
 
9) مسلمانان سراسر جهان و به ویژه علمای امت، باید در برابر توطئه‌هایی که با هدف تضعیف جبهه مقاومت اسلامی در برابر رژیم صهیونیستی و نظام استکباری حامی آن صورت می‌گیرد، هوشیاری لازم را به خرج داده و اجازه ندهند که جبهه مقاومت به عنوان خط مقدم مبارزه علیه اشغالگری، دستخوش تفرقه و تخطئه قرار گیرد. پیروزی‌های اخیر مسلمانان در لبنان، غزه و عراق نشان می‌دهد که مقاومت تنها مسیر دستیابی به پیروزی و موفقیت است.
 
10) شرکت‌کنندگان در کنفرانس با محکوم کردن روند برادرکشی و تخریب زیرساخت‌های کشور سوریه، بر این موضوع تأکید می‌کنند که بحران کنونی این کشور تنها راه حل داخلی داشته و همه طرف‌های درگیر باید به جای توسل به خشونت و نظامی‌گری که تنها به سود رژیم صهیونیستی است، از طریق گفت‌وگو و مشارکت همگانی و به دور از دخالت‌های بیگانگان به این بحران پایان دهند.
 
11)  شرکت‌کنندگان در کنفرانس ضمن محکوم کردن هرگونه اقدام تروریستی که به کشتار بی‌رحمانه مردم و تخریب مساجد و اماکن دینی آنان منجر شده است، بر این مسئله تأکید می‌کنند که کشتار بی‌گناهان تحت عناوین فرقه‌ای و مذهبی مخالف آموزه‌های صریح قرآن و سنت و از گناهان نابخشودنی نزد خداوند متعال می‌باشد و موجب لکه‌دار شدن چهره رحمانی اسلام در منظر جهانیان می‌شود «وَإِذَا تَوَلَّی سَعَی فِی الأَرْضِ لِیُفْسِدَ فِیِهَا وَیُهْلِکَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللّهُ لاَ یُحِبُّ الفَسَادَ ».
 
12) توطئه‌ها و فعالیت‌های نظام سلطه و استکبار برای به انحراف کشاندن روند بیداری اسلامی و به بن بست کشاندن آن با بهره‌گیری از قدرت نرم و سخت، امری است که باید با دقت‌نظر مورد توجه تمامی مسلمانان قرار گیرد. استکبار جهانی و صهیونیسم بین‌الملل در سال‌های اخیر همه توان فرهنگی و رسانه‌ای خود را برای تصویرسازی‌ منفی علیه اسلام، القای ناکارآمدی حکومت‌های مردم‌سالار دینی، و گسترش اسلام ستیزی به کار گرفته است. مقابله با این تلاش‌ها از طریق نمایش چهره واقعی اسلام وظیفه‌ای است که بر عهده همه مسلمانان به ویژه علمای امت قرار دارد.
 
13) استکبار جهانی و صهیونیسم بین‌الملل با سیاست‌های سازمان یافته و برنامه‌های نوین عملیاتی از قبیل تولید فیلم، اهانت به ساحت ساحت مقدس قرآن کریم و پیامبر اکرم (ص) و همچنین ممانعت از حجاب و ساخت مساجد و اماکن اسلامی خط تقابل و رویارویی با امت اسلامی را در دستور کار خود قرار داده است. شرکت کنندگان در اجلاس ضمن محکوم کردن این اقدامات، از رهبران کشورهای اسلامی می‌خواهند با اتخاذ مواضع یکپارچه از طریق سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی به مقابله با این توطئه بپردازند.
 
14) با توجه به سلطه قدرت‌های استکباری بر فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی و رسانه‌ای در سطح جهانی، کشورهای اسلامی باید با حفظ وحدت و انسجام هرچه بیشتر در جهت تغییر این روابط ظالمانه تلاش کرده و علاوه بر دفاع از حقوق مسلمانان در مجامع بین‌المللی، از تمامی مظلومان و مستضعفان و آزادی‌خواهان جهان حمایت و پشتیبانی کنند. کشورهای اسلامی باید با همبستگی و همکاری سازمان‌یافته، فشارهای نظام سلطه بر مسلمانان در سرزمین‌های مختلف راکه از طریق مداخله نظامی، تحریم و محاصره سیاسی و اقتصادی صورت می‌گیرد، خنثی کرده و نقش فعالتری در سطح بین‌المللی ایفا کنند.
 
15) علمای مسلمان از دولت‌ها می‌خواهند که ضمن محکوم کردن سیاست‌های دوگانه غرب در زمینه  حقوق بشر، آزادی بیان و برخورداری از فناوری‌های پیشرفته از جمله فناوری هسته‌ای، اجازه ندهند که غرب با بهره‌گیری از قدرت سیاسی و رسانه‌ای خود، معیارهای فرهنگی و سیاسی خود را به مثابه معیارهای جهانی بر کشورهای اسلامی تحمیل کند.  
 
16) در این برهه حساس تاریخی که امت اسلامی در آستانه ورود به مرحله تازه‌ای از نقش‌آفرینی سیاسی، فرهنگی و علمی در سطح بین‌المللی و تمدن‌سازی قرار دارد، مسلمانان باید با ایجاد نهضت تولید علم و بهره‌گیری از تجربیات مختلف و با اعتماد به نفس و خودباوری، و تلاش برای الگوسازی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر اساس آموزه‌های دینی و بومی، جایگاه شایسته خود را در سطح بین‌المللی بازیابی و بازسازی کرده و با جهانی‌سازی اسلام وعده الهی «لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ  وَ لُو کَرِه الْمُشرکُون» را محقق کنند.
 
17) بیداری اسلامی حرکتی از سوی امت برای دستیابی به حکومت مردم‌سالار اسلامی است که برخاسته از آموزه‌های دینی و مبتنی بر مشروعیت الهی و مقبولیت مردمی می‌باشد. بر این اساس علمای مسلمان وظیفه دارند با پویاسازی فقه سیاسی و ایجاد تحول در علوم انسانی، در جهت نظریه‌پردازی نظام مردم‌سالاری دینی، اقدام کنند.
 
18) شرکت‌کنندگان در اجلاس با تاکید بر گسترش همکاری و همفکری بین علمای امت اسلامی، خواستار بررسی و اتخاذ تصمیم در موارد زیر از سوی مجمع جهانی بیداری اسلامی شدند:
 
- نهادسازی و ایجاد ساز وکارهایی به منظور تعامل بین علمای امت
 
شرکت کنندگان در اجلاس ضمن تشکر از عنایات حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای مد ظله العالی و میزبانی صمیمانه و پذیرایی گرم دولت و ملت جمهوری اسلامی ایران از ابتکار عمل مجمع جهانی بیداری اسلامی در برگزاری «اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی» سپاسگزاری می‌‌کنند.
 
و السلام علیکم ورحمة الله و برکاته

(فردا نیوز)

حمزه محمودی